AFLEVERING 50
De Amerikaanse neurowetenschapper Larry Farwell meent een nieuw soort leugendetector te hebben uitgedacht. Via een techniek die hij 'brain fingerprinting' noemt, kan hij testen welke informatie mensen wel of niet in hun hersenen hebben.
Geheugendetector
donderdag 15 augustus 2002 19:55 , zaterdag 17 augustus 2002 11:25 (herhaling)
Meer dan 20 jaar geleden werd de toen 17-jarige Terry Harrington in Amerika tot levenslang veroordeeld voor de moord op een gepensioneerde politieagent. Maar zijn geheugen bevat geen herinneringen aan de plaats waar het schot werd gelost, stelt neuroloog Larry Farwell. Farwell onderzocht Harrington met een techniek die hij 'brain fingerprinting' noemt, en een objectieve geheugendetector zou zijn die ongevoelig is voor leugens. Op de avond van de moord bezocht Harrington een popconcert, en was hij niet op de plaats delict, aldus de detector. Keiharde forensische wetenschap, of klinkklare larie, zoals Farwells voormalige leermeester Emanuel Donchin beweert?
Tot 1991 publiceerden Farwell en Donchin samen over hun onderzoek naar elektrische hersensignalen, zichtbaar op een EEG, die iets over het geheugen van personen zichtbaar maakten. De conclusie luidde destijds dat de bevindingen nog niet bruikbaar waren voor het verhoor van verdachten van een misdrijf. Daarna ging Farwell alleen verder, richtte het bedrijf 'Human Brain Research Laboratory' op, en hij zegt nu dat hij de techniek vervolmaakt heeft. Brain fingerprinting toont volgens hem niet de schuld of onschuld van een verdachte aan, maar levert een nieuw type aanvullend bewijsmateriaal dat vergelijkbaar is met een gevonden vingerafdruk op de plaats van het misdrijf: de rechter mag daaruit opmaken of iemand al dan niet schuldig is.
De techniek zoekt naar hersensignalen die Farwell een 'mermer' noemt, een acroniem voor 'Memory and Endcoded Multifaceted Electroencephalographic Response'. Kijkt een verdachte onder gecontroleerde omstandigheden naar beelden of woorden die met het misdrijf te maken hebben, dan kan hij bij herkenning een mermer niet onderdrukken - de hersenen produceren dan het signaal, of hij wil of niet. Liegen of andere manipulaties zijn onmogelijk, zegt Farwell, die zijn techniek in meer dan 120 experimenten met onder meer FBI-agenten en marinepersoneel testte.
Emanuel Donchin noemt Farwells uitspraken 'larie'. "Farwell heeft niets over brain fingerprinting gepubliceerd in wetenschappelijke bladen. Niemand kan zijn beweringen dus controleren." Een rechter zal een mermer volgens hem dan ook niet als bewijsmateriaal kunnen accepteren, omdat hij niet weet wat het signaal zou zijn.
Deze aflevering werd eerder uitgezonden in februari 2001.
Kort na die uitzending besloot een rechter in de Amerikaanse staat Iowa dat de techniek van brain fingerprinting aanvaardbaar is in de rechtzaal. Maar toen de advocaten van Terry Harrington de resultaten van Harringtons brain fingerprint gebruikten om zijn proces te heropenen, gooide een jury roet in het eten. Harrington krijgt geen nieuw proces. De argumentatie is buitengewoon cryptisch: omdat de advocaten niet aannemelijk konden maken dat brain fingerprinting, als de techniek al bij het oorspronkelijke proces in 1977 had bestaan, de uitspraak van destijds had kunnen veranderen, wordt er niet heropend.
Samenstelling en regie: Kees de Groot van Embden
Research: Marian Tjaden
Bron:
www.noorderlicht.vpro.nl