Zoals inmiddels vast wel duidelijk is, ben ik nogal geïnteresseerd in taal. Niet alleen andere talen, maar vooral ook het Nederlands - vandaar deze topic over de dialecten en accenten die Nederland rijk is.

Het idee voor deze topic komt van een geweldig Zweeds tv-programma; 'Svenska Dialektmysterier', oftewel: 'Zweedse Dialectmysteries'. In dit zevendelige programma ging presentator Fredrik Lindström (voor de geïnteresseerden) op zoek naar de eigenschappen van 7 dialecten in het Zweeds.

Het was ontzettend interessant om te zien waar de verschillen liggen, qua uitspraak, zinsopbouw en woordenschat. Toen ik ben me gaan afvragen hoe dat precies zit in het Nederlands. Ook al is Nederland veel kleiner, en kent het derhalve minder verscheidenheid aan dialecten, toch is er wel wat interessants over te melden.

Volgens Wikipedia;



A. Zuidwestelijke dialectgroep (Zeeuws/West-Vlaams)
1. West-Vlaams, inclusief Frans-Vlaams en Zeeuws-Vlaams
2. Zeeuws

B. Noordwestelijke dialectgroep (Hollands)
3. Zuid-Hollands
4. Westhoeks
5. Waterlands* en Volendams*
6. Zaans*
7. Kennemerlands
8. West-Fries*
9. Bildts, Midslands, Stadsfries en Amelands*

C. Noordoostelijke dialectgroep (Nedersaksisch)
10. Kollumerlands
11. Gronings en Noord-Drents
12. Stellingwerfs
13. Midden-Drents
14. Zuid-Drents
15. Twents
16. Twents-Graafschaps
17. Gelders-Overijssels (Achterhoeks) en Urks
18. Veluws

D. Noordelijk-centrale dialectgroep
19. Utrechts-Alblasserwaards

E. Zuidelijk-centrale dialectgroep

20. Zuid-Gelders
21. Noord-Brabants en Noord-Limburgs
22. Brabants
23. Oost-Vlaams

F. Zuidoostelijke dialectgroep
24. Limburgs

G. Suriname
25. Surinaams-Nederlands

H. Nederlandse Antillen en Aruba
26. Antiliaans-Nederlands


Dat vind ik toch een behoorlijk indrukwekkende lijst met dialectgroepen en dialecten (of accenten). Een groot deel van de dialecten kende ik niet, maar het is wel interessant om te zien waar de verschillende dialecten gesproken worden.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandse_dialecten

Daar staat nog veel meer informatie.




Toch ben ik me gaan afvragen; in hoeverre heeft het dialect invloed op de mate waarin je serieus genomen wordt?
Zo kun je je ook afvragen of Hans Teeuwen even grappig was geweest als hij uit Amsterdam had gekomen, en of je als Groninger minder makkelijk aan een baan komt in de Randstad.

Wat denkt men? Hebben dialecten grote invloed op zulke dingen?

[Dit bericht is gewijzigd door WhiteRider op 03-07-2007 9:24]

quote:

---

Suriname

Nederlandse Antillen
20. Zuid-Gelders
21. Noord-Brabants en Noord-Limburgs
22. Brabants
23. Oost-Vlaams

---

Euhm ...

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:21 schreef Jenje het volgende:
Euhm ...

---

Blijkbaar bij het kopiëren ook het onderschrift van twee plaatjes meegenomen.

Bedankt!

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:19 schreef WhiteRider het volgende:
C. Noordoostelijke dialectgroep (Nedersaksisch)
10. Kollumerlands
11. Gronings en Noord-Drents
12. Stellingwerfs
13. Midden-Drents
14. Zuid-Drents
15. Twents
16. Twents-Graafschaps
17. Gelders-Overijssels (Achterhoeks) en Urks
18. Veluws

---

Deze lijst is nogeneens de meeste gedetailleerde mogelijk. Punt 17 valt het dorp (Bathmen) onder waarin m'n ouders wonen en dat noem je echt geen Achterhoeks of Urks wat ze daar spreken, Sallands misschien, of gewoon Battûms

Maar goed, voor iemand die zijn kost verdient met zijn stem is zijn tongval vak een trademark, zie bijvoorbeeld een Herman Finkers, als hij accentrloos Nederlands zou spreken is er waarschijnlijk geen ruk aan ...

Ik vin het wel grappig, ik heb in meerdere landelijke streken gewoond (Betuwe, Twente, Noord Groningen, Drenthe) en merk dat er echt grote verschillen zijn, en dat ik zelf van alle dialecten onderdelen overneem, waardoor ik vooral met zatte kop totaal onverstaanbaar ben geworden.

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:29 schreef Jenje het volgende:
Maar goed, voor iemand die zijn kost verdient met zijn stem is zijn tongval vak een trademark, zie bijvoorbeeld een Herman Finkers, als hij accentrloos Nederlands zou spreken is er waarschijnlijk geen ruk aan ...

Ik vin het wel grappig, ik heb in meerdere landelijke streken gewoond (Betuwe, Twente, Noord Groningen, Drenthe) en merk dat er echt grote verschillen zijn, en dat ik zelf van alle dialecten onderdelen overneem, waardoor ik vooral met zatte kop totaal onverstaanbaar ben geworden.

---

Herman Finkers...die naam zocht ik, bedankt wederom, hehe.


Ja, ik snap wat je bedoelt. Als ik een weekje in Brabant ben, kom ik ook met de zachte g weer thuis. Toch vind ik het opvallend, want als je mij zou vragen wat het verschil is tussen Achterhoeks en Gronings zou ik het je niet kunnen vertellen.

Die Noordoostelijke dialecten, waarin onderscheiden ze zich van elkaar?

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:19 schreef WhiteRider het volgende:
Toch ben ik me gaan afvragen; in hoeverre heeft het dialect invloed op de mate waarin je serieus genomen wordt?
Zo kun je je ook afvragen of Hans Teeuwen even grappig was geweest als hij uit Amsterdam had gekomen, en of je als Groninger minder makkelijk aan een baan komt in de Randstad.

Wat denkt men? Hebben dialecten grote invloed op zulke dingen?

---

Ik denk dat als je echt dialect spreekt je wel wat meer moeite kan hebben om een baan te krijgen waar ze dat dialect niet spreken. Lijkt me logisch.

Verder denk ik dat ook een Amsterdammer met een zwaar Amsterdams accent moeite heeft om een baan te vinden in de Randstad.

Sowieso had de Randstad toch, samen met Friesland, de hoogste werkeloosheid? Ander verhaal

Godenzijdank was thuis het regime dat er geen dialect werd gesproken, alleen ABN. Aangezien ik met enige regelmaat op andere locaties werk buiten de provincie, is het bijzonder prettig om zonder te zwaar accent me verstaanbaar te kunnen maken.

De onderverdeling van het Brabants vind ik wat kort door de bocht; bijna elk dorp heeft hier wel een eigen dialect, en zeker elke 'grotere' stad.

Als ik naar mijn schoonfamilie kijk en met name naar mijn zwager... Die komen uit Friesland en met name mijn zwager moet zich echt consentreren om een beetje fatsoenlijke Nederlands zin te produceren. Het is maar goed dat hij in de bouw zit, want anders zou dat "taalprobleem" hem toch een zwaar minpunt opleveren.

[Dit bericht is gewijzigd door Staalman op 03-07-2007 9:38]

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:31 schreef WhiteRider het volgende:
Die Noordoostelijke dialecten, waarin onderscheiden ze zich van elkaar?

---

Man o man, hé! Daar zit zo-fucking-veel verschil tussen!

Enkele onderscheidende elementen
- het inslikken van tussen- en eind-n.
- melodisch dan wel knauwerig
- andere woorden/uitdrukkingen of andere verbasteringen van woorden
- meer of minder Duitse invloed
- lang uitgehaalde "o"

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:38 schreef ZelThoR het volgende:
Man o man, hé! Daar zit zo-fucking-veel verschil tussen!

Enkele onderscheidende elementen
- het inslikken van tussen- en eind-n.
- melodisch dan wel knauwerig
- andere woorden/uitdrukkingen of andere verbasteringen van woorden
- meer of minder Duitse invloed
- lang uitgehaalde "o"

---

Gaaf, heb je voorbeelden van punt 3?

Dat is erg kort door de bocht Olav

Als je namelijk bij een bedrijf solliciteert waar men trots op de afkomst is, maakt men van een accent geen enkel probleem. Daarnaast kan 99% van de nederlanders ook ABN, dus dan ligt het niet aan het dialect kunnen spreken, maar aan het vertikken om Nederlands te spreken (komisch: maak er ipv dialect een buitenlandse/allochtone taal van en het wordt discrimineren genoemd wat jij zegt)

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:37 schreef Illusione het volgende:
De onderverdeling van het Brabants vind ik wat kort door de bocht; bijna elk dorp heeft hier wel een eigen dialect, en zeker elke 'grotere' stad.

---

Dan krijgen we de uiterst lastige discussie; waar ligt de grens tussen een accent en een dialect?

Don't forget, de Amersfoortse A. Mensen vragen altijd of ik uit Amersfoort kom, en dat schijnt door de A te komen. Plat Amersfoorts bestaat gelukkig bijna niet meer omdat alle oudjes ondertussen de pijp aan Maarten hebben gegeven.

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:39 schreef WhiteRider het volgende:
Dan krijgen we de uiterst lastige discussie; waar ligt de grens tussen een accent en een dialect?

---

Ik ben dol op lastige discussies; ze veroorzaken, that is.

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:42 schreef Illusione het volgende:
Ik ben dol op lastige discussies; ze veroorzaken, that is.

---

Ik ga ook geen poging wagen daar een inhoudelijke discussie over te starten. Als neerlandici al jaren over deze kwestie stechelen, komen wij er in deze topic vast niet uit.

Accent: zijn dingen als rollende r en zachte g, dat zijn zaken die je niet echt in regels kunt samenvatten, een dialect is aan regels onderhevig en is een verbastering van de landstaal imho. Vind ze eignelijk behoorlijk los van elkaar staan.

Illu, ook jij hebt een accent, en ik kan duidelijk bij jou horen dat je in de zuidelijke helft van het land woont.

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:39 schreef Jenje het volgende:
Dat is erg kort door de bocht Olav

Als je namelijk bij een bedrijf solliciteert waar men trots op de afkomst is, maakt men van een accent geen enkel probleem. Daarnaast kan 99% van de nederlanders ook ABN, dus dan ligt het niet aan het dialect kunnen spreken, maar aan het vertikken om Nederlands te spreken (komisch: maak er ipv dialect een buitenlandse/allochtone taal van en het wordt discrimineren genoemd wat jij zegt)

---

Ik bedoelde ook dat je daadwerkelijk dat dialect spreekt en dat je dus in een andere streek gaat solliciteren, zo kort was die bocht dus niet Dan heb je er zeker last van. Als je dat inderdaad achterwege laat zal het heel erg meevallen.

Verder denk ik dat als iemand met een zwaar accent spreekt je lager wordt ingeschat door je werkgever. En dat je bij meer representatieve/leidinggevende functies daar dan ook meer last mee krijgt. En ja, dat is discriminatie. Maar goed, zo worden langharige mannen en piercingdragers ook gediscrimineerd!

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:39 schreef WhiteRider het volgende:
Gaaf, heb je voorbeelden van punt 3?

---

Achterhoeks: "goed te pas zijn" --> of het goed met je gaat
Sallands (vast ook meer): "peerd" --> paard
Sallands/Achterhoek: "ulk" --> een of ander beest, haha geen idee
Achterhoeks: "bred voor de kup" --> plaat voor je hoofd/kop
Twents (geloof ik...): "ik ga op huus op aon" --> ik ga naar huis

en natuurlijk Achterhoeks: "brommers kieken" hehe

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:45 schreef Jenje het volgende:
Accent: zijn dingen als rollende r en zachte g, dat zijn zaken die je niet echt in regels kunt samenvatten, een dialect is aan regels onderhevig en is een verbastering van de landstaal imho. Vind ze eignelijk behoorlijk los van elkaar staan.

---

Absoluut onwaar.

De definities van de begrippen accent en dialect zijn duidelijk, daar is Van Dale ook relatief helder in. Het gaat echter om de scheidslijn tussen dialecten en accenten, die is nagenoeg niet te bepalen.

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:39 schreef WhiteRider het volgende:
Dan krijgen we de uiterst lastige discussie; waar ligt de grens tussen een accent en een dialect?

---

Tsja, de precieze grens is moeilijk, denk ik.

Zelf houdt ik net zo iets als Jenje aan.

Accent: alleen een verandering in klank tov ABN
Dialect: eigen woordenschat en uitdrukkingen

Het moeilijke is dan om te bepalen wanneer een verandering van klank toch eigenlijk tot een nieuw woord geleid heeft (paard/peerd).

[Dit bericht is gewijzigd door ZelThoR op 03-07-2007 9:47]

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:47 schreef WhiteRider het volgende:
Absoluut onwaar.

De definities van de begrippen accent en dialect zijn duidelijk, daar is Van Dale ook relatief helder in. Het gaat echter om de scheidslijn tussen dialecten en accenten, die is nagenoeg niet te bepalen.

---

Mwa, ik vind een accent meer iets wat je onbewust doet en dialect iets waar je je meer van bewust bent ..

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:45 schreef ZelThoR het volgende:
Verder denk ik dat als iemand met een zwaar accent spreekt je lager wordt ingeschat door je werkgever. En dat je bij meer representatieve/leidinggevende functies daar dan ook meer last mee krijgt. En ja, dat is discriminatie. Maar goed, zo worden langharige mannen en piercingdragers ook gediscrimineerd!

---

Ja, maar wat is discriminatie eigenlijk?

Van Dale:

dis·cri·mi·na·tie (de ~ (v.))
1 ongeoorloofd onderscheid dat gemaakt wordt op grond van bepaalde kenmerken => achterstelling
2 onderscheiding


Let vooral op punt 1, woord 1. Het is het ongeoorloofd onderscheid maken op grond van bepaalde kenmerken. Dan dit:

on·ge·oor·loofd (bn.)
1 fatsoenshalve verboden



Hier geldt hetzelfde als met dialecten en accenten; waar ligt de scheidslijn tussen normaal onderscheid tussen kwalitatief goed en kwalitatief minder goed? Oftewel: heeft het accent/dialect van werknemer X (negatieve) invloed op diens werkzaamheden? Ja: dan kan dat een reden zijn om diegene niet aan te nemen of te ontslaan.

Dat zie ik absoluut niet als discriminatie. Er is een belemmerende eigenschap aanwezig bij werknemer X, waardoor hij of zij het werk niet of minder goed kan uitvoeren.

Dat is geen discriminatie, omdat het mijns inziens niet valt onder ongeoorloofd onderscheid maken. Het zou pas discriminatie zijn als het accent of dialect geen negatieve invloed zou hebben op de werkzaamheden.

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:45 schreef ZelThoR het volgende:
Achterhoeks: "goed te pas zijn" --> of het goed met je gaat
Sallands (vast ook meer): "peerd" --> paard
Sallands/Achterhoek: "ulk" --> een of ander beest, haha geen idee
Achterhoeks: "bred voor de kup" --> plaat voor je hoofd/kop
Twents (geloof ik...): "ik ga op huus op aon" --> ik ga naar huis

en natuurlijk Achterhoeks: "brommers kieken" hehe

---

Interessant, want hier in de Randstad hoor ik ook vaak zat 'ik ga op huis aan'. Ik vraag me af of dat dan uit het Twents komt, of dat het gewoon tot het Algemeen Nederlands behoort.

[Het is overgens AN, niet ABN.]

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:52 schreef WhiteRider het volgende:
Dat is geen discriminatie, omdat het mijns inziens niet valt onder ongeoorloofd onderscheid maken. Het zou pas discriminatie zijn als het accent of dialect geen negatieve invloed zou hebben op de werkzaamheden.

---

Terechte opmerking, en in het geval van een representatieve functie heb je ook gewoon gelijk.

Alleen wordt je ook vaak qua intelligentie lager ingeschat als je met een zwaar accent spreekt. Dat doe je zelf ook wel, denk ik, als je iemand op TV ziet die met een zwaar Amsterdams accent spreekt --> "wat een aso!". Vaak is dat dan waar natuurlijk

Goed, als je dus daardoor minder intelligent wordt ingeschat en je daardoor een baan minder snel krijgt is dat discriminatie.

quote:

---

Interessant, want hier in de Randstad hoor ik ook vaak zat 'ik ga op huis aan'. Ik vraag me af of dat dan uit het Twents komt, of dat het gewoon tot het Algemeen Nederlands behoort.

[Het is overgens AN, niet ABN.]

---

"ik ga op huus OP aan"

Ja, whatever, ik had het wel over Beschaafd

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:45 schreef Jenje het volgende:
Accent: zijn dingen als rollende r en zachte g, dat zijn zaken die je niet echt in regels kunt samenvatten, een dialect is aan regels onderhevig en is een verbastering van de landstaal imho. Vind ze eignelijk behoorlijk los van elkaar staan.

Illu, ook jij hebt een accent, en ik kan duidelijk bij jou horen dat je in de zuidelijke helft van het land woont.

---

Jij spreekt mij dan ook nooit in een zakelijke omgeving; dan vervaagt dat accent al een stuk sneller. In een informele situatie (zeker met een biertje erbij), let ik er niet op en zal het ongetwijfeld beter te herkennen zijn.

Ik gaoi op huus aon

Maor da mo'k wè fort maoken.

In de betuwe maken ze iig van alle "ij" een "ie"

Dijk = diek
Tijd = tied

quote:

---

Op 3 juli 2007 9:56 schreef ZelThoR het volgende:
Terechte opmerking, en in het geval van een representatieve functie heb je ook gewoon gelijk.

Alleen wordt je ook vaak qua intelligentie lager ingeschat als je met een zwaar accent spreekt. Dat doe je zelf ook wel, denk ik, als je iemand op TV ziet die met een zwaar Amsterdams accent spreekt --> "wat een aso!". Vaak is dat dan waar natuurlijk

Goed, als je dus daardoor minder intelligent wordt ingeschat en je daardoor een baan minder snel krijgt is dat discriminatie.

---

Interesssssssant!

Psychologie en taal, dan wordt het leuk.

Waarom ziet men iemand die met een dialect spreekt als minder intelligent? Is dat door het stereotype 'intelligent mens' dat we voorgeschoteld krijgen door de grote boze journalisten?

Ik kan me niet voorstellen dat dat van oudsher al zo is. Immers; ook in de grote steden spreekt men dialecten. Ik kan me dus niet voorstellen dat mensen die vroeger ABN spraken al neerkeken op mensen met een dialect. Ik vraag me überhaupt af hoelang het ABN, of het huidige AN, in deze vorm bestaat.

Nu we met één druk op de knop de hele wereld in beeld hebben, en iedereen de kans heeft zijn mening te spuien, hebben we ook de mogelijkheid anderen te beoordelen op de manier waarop ze praten.
Ik bedoel, als iemand uit Twente in 1800 een interview gaf aan iemand van de nationale krant, hebben de lezers hem moeilijk kunnen beoordelen op zijn dialect.

Wat dat betreft lijkt het me een fenomeen dat nog niet heel lang bestaat. Ik weet in ieder geval vrij zeker dat het geen splitsing is tussen platteland en stad.