Apen hebben geen maatgevoel
Maar pasgeboren baby's wel
Maatgevoel bij mensen is aangeboren. In de Labyrintaflevering ‘De man zonder ritme’ vertelde muziekwetenschapper Henkjan Honing dat hij wilde kijken of makaken ook maatgevoel hebben. Inmiddels zijn de resultaten bekend. Die blijken maar liefst twee hypothesen over muziek te ondersteunen.
Veel mensen doen het bijna automatisch: met hun voet meetikken op een aanstekelijk popliedje. Om erachter te komen of het maatgevoel bij mensen is aangeboren of aangeleerd, deed Henkjan Honing eerder al onderzoek bij pasgeboren baby’s. Hij ontdekte dat hun hersenen veranderingen in het ritme registreren, zo vertelde hij vorig jaar in Labyrint.
Honing en zijn collega’s lieten baby’s standaard drumritmes horen – boem-tjik-bam-tjik-boem-tjik-bam-tjik – maar lieten soms een slag weg. Ze keken met elektroden hoe de hersenen daarop reageerden. Wanneer de eerste slag wordt weggelaten, voelt dat voor mensen alsof het ritme struikelt of ‘gebroken’ is. Ze verwachten een slag en zijn verrast als die uitblijft. Ook in de hersenen van de baby’s was een duidelijk signaal te meten dat aangaf dat ze een verwachting hadden waarvan werd afgeweken. Conclusie: het maatgevoel is al aanwezig in baby’s, dus aangeboren.
Maar hoe komen wij mensen hier dan aan? Komt dat door onze ritmische hartslag, die baby’s in de baarmoeder ook al kunnen horen? In dat geval zouden andere primaten ook maatgevoel moeten hebben, want zij horen ook die hartslag. Om dat te achterhalen, deed Honing met een team hetzelfde experiment bij resusaapjes (makaken). Die kregen ook ritmes te horen waarbij slagen werden weggelaten. Het verrassende resultaat was dat apen geen slag verwachtten wanneer er eentje ontbrak. Het viel ze niet op. Ons maatgevoel delen we dus niet met andere primaten en is pas recent in onze evolutie ontstaan, concludeert Honing.
Er moet dus een andere verklaring zijn voor het feit dat deze naaste verwanten geen maatgevoel hebben en onze soort specifiek wel. En er is ook een andere hypothese, namelijk dat het iets te maken heeft met het kunnen imiteren van geluiden. Dit wordt ook wel de vocal learning hypothesis genoemd. Hoewel bij sommige vogels ook is aangetoond dat ze de maat registreren, kon dit bij dolfijnen en zeehonden (die ook ‘vocaal leren’) niet worden aangetoond. De hypothese is dan ook dat het vocaal leren wel een noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde is voor het hebben van maatgevoel.
Resusapen horen wel het ritme in muziek, zo bleek uit hetzelfde onderzoek. Dit ondersteunt de zogeheten dissociation hypothesis; de hypothese dat de waarneming van ritme en de waarneming van maat niet gekoppeld zijn.
http://www.wetenschap24.nl/nieuws/artikelen/2012/dec/Apen-hebben-geen-maatgevoel.html