Het pamflet ‘Stop de uitverkoop van de beschaving’, vorige week gepubliceerd in NRC Handelsblad, werd gepresenteerd als een ‘burgerinitiatief’, en is in het leven geroepen om de beschaving van de ondergang te redden. Tot de elf redders van onze beschaving behoren Jan Marijnissen (die al eerder de beschaving wilde redden door ons land te modelleren naar Mao’s China), Freek De Jonge, Huub Oosterhuis, Dorien Pessers, Harry De Winter en Wouter Van Dieren.
De manier waarop de pamfletschrijvers ons willen redden van de ondergang is in de eerste plaats door de macht van de staat te vergroten en de economische vrijheid in te perken. “Het wordt tijd om de mooie verhalen over de zegenrijke werking van de ongereguleerde markt te verwijzen naar de plaats waar ze thuishoren: het rijk der fabelen”, aldus het pamflet.
Dat deuntje klinkt bekend, en inderdaad, de website
www.stopdeuitverkoop.nl is geregistreerd door de Socialistische Partij, en de SP heeft in het najaar van 2000 een actie gevoerd met dezelfde leus. Dat de initiatiefnemers van dit ‘burgerinitiatief’ niet van plan zijn een politieke partij op te richten, is dan ook niet verwonderlijk: die partij bestaat al.
Wat is er volgens de SP en haar sympathisanten precies mis mee om zoveel mogelijk zaken op de vrije markt te laten produceren? Theoretische argumenten waarom de overheid goederen en diensten efficienter zou kunnen produceren dan bedrijven, worden in het pamflet nauwelijks gegeven; wel worden er een aantal voorbeelden gegeven van verondersteld marktfalen. Zo wordt er verwezen naar de problemen bij de Nederlandse Spoorwegen, terwijl het toch niet echt geheim is dat de NS van de overheid een monopolie heeft gekregen op het leeuwedeel van het personenvervoer. De essentie van de vrije markt – vrije concurrentie – ontbreekt. Een ander voorbeeld van verondersteld marktfalen is de postbezorging. Er wordt geklaagd dat “de private onderneming TNT” er moeite mee heeft om brieven die voor zes uur ’s avonds worden gepost, de volgende dag te bezorgen. Alweer wordt vergeten te vermelden dat concurrentie op het bezorgen van brieven door de overheid zo goed als onmogelijk wordt gemaakt: de ‘private onderneming’ TNT heeft nog steeds het monopolie op brieven onder de 100 gram. Helemaal bont maken Marijnissen en de zijnen het wanneer ze verwijzen naar de de stroomcrisis in Californie: “En wie durft er sinds de energiecrisis in het geheel geliberaliseerde Californië nog te beweren dat een vrije stroommarkt een zegen voor de mensheid zal blijken te zijn?” Geheel geliberaliseerd? Oorzaak voor de crisis was dat het de stroomdistributeurs door de overheid was verboden om de gestegen kosten voor de stroom door te berekenen aan de klanten, waardoor ze gedwongen werden met verlies te werken, en uiteindelijk in financiele moeilijkheden kwamen. Het was wederom niet de onzichtbare hand van de markt die faalde, maar de al te zichtbare hand van de staat. In o.a. De Volkskrant is uitgebreid bericht over de oorzaken van de stroomcrisis in Californie. Dat geen van de opstellers van het pamflet de Volkskrant leest, lijkt niet erg waarschijnlijk; de veronderstelling dat er welbewust gelogen wordt om politieke winst te behalen, ligt meer voor de hand.
Als de staat werkelijk beter werkt dan de markt, hoe is het dan te verklaren dat de grote probleemsectoren die de pamfletmakers aanwijzen - onderwijs, gezondheidszorg, politie - stuk voor stuk in handen van de staat zijn? Je zou precies het omgekeerde verwachten. De pamfletschrijvers zien ook in dat hier een probleem ligt: “Bewijst de overheid niet dag in dag uit evenmin in staat te zijn om onze problemen op te lossen?”
Het antwoord van het pamflettisten luidt dat niet de staat op zich het probleem is, maar slechts de ‘technocratische wijze’ waarop ons land de afgelopen twee decennia is bestuurd, d.w.z. ‘de politiek van decentralisatie, budgettering, verzelfstandiging, privatisering en marktwerking'. Privatisering en marktwerking als oorzaak van het falen van staatssectoren die nooit geprivatiseerd zijn... De hand van Freek de Jonge, meester van de absurde logica, is hier overduidelijk aanwezig.
Behalve de niet-bestaande privatisering van falende overheidsdiensten wordt ook het feit dat bij de overheid ‘alles in getallen uitgedrukt moest gaan worden’ gezien als oorzaak van overheidsfalen. Het meten en ‘calculeren’ heeft, aldus het pamflet, gezorgd voor ‘georganiseerd wantrouwen’. Een merkwaardige theorie, aangezien er in het bedrijfsleven zo mogelijk nog meer wordt gemeten, gecalculeerd en gebudgetteerd dan bij de overheid, terwijl de problemen die de overheid plagen in het bedrijfsleven ontbreken. Gezien de talloze miscalculaties bij de overheid – eindeloze wachtlijsten in de zorg, lerarentekort, enz. enz. – krijgt de theorie dat er bij de overheid te veel wordt gecalculeerd iets lichtelijk absurds.
Een wat meer voor de hand liggende verklaring voor het feit dat de staat faalt terwijl de prive-sector bloeit, is dat de staatssectoren *niet* geprivatiseerd zijn, en marktwerking dus ontbreekt. Als bedrijven slechte beslissingen nemen waardoor de kosten van de producten de pan uitrijzen, of de dienstverlening onaanvaardbaar slecht wordt, vormt dit een mogelijkheid voor de concurrentie om geld te verdienen door te zorgen voor een betere dienstverlening of een lagere prijs. Het zwakke bedrijf verliest klanten, inkomen, en gaat uiteindelijk failliet, tenzij er wordt ingegrepen. De reden waarom de staat er permanent een rotzooi van kan maken, is vrij elementair, en heeft met 'technocratie' niets te maken: de staat heeft geen concurrentie, en de 'klanten' van de staat hebben geen keus: ze worden gedwongen voor de dienstverlening van de staat te betalen, hoe slecht en duur die dienstverlening ook is. Staten gaan niet failliet.
Deze verklaring is in het pamflet uiteraard niet terug te vinden.
Als bijdrage aan het maatschappelijk debat is het pamflet zeker geslaagd te noemen – de intellectuele armoede van het hedendaagse socialisme wordt er genadeloos in blootgelegd. Maar vooral de humoristische redeneringen die Freek de Jonge er in heeft weten te smokkelen, maken het manifest de moeite van het lezen waard. Ter afsluiting nog een voorbeeld van zo’n redenering met een hoog Freek-gehalte. Er wordt geklaagd dat van de 1200 nieuwe geneesmiddelen die de afgelopen decennia door de farmaceutische industrie zijn ontwikkeld, er slechts 12 waren bedoeld voor de bestrijding van tropische ziektes, terwijl die verreweg de meeste slachtoffers maken. “De reden: de Derde Wereld is geen interessante markt, omdat de mensen er simpelweg het geld niet hebben om dure westerse geneesmiddelen te kopen. Een ‘gezonde’ bedrijfsvoering van de farmaceuten leidt dus tot een ongezonde wereld.”
De gebrekkige gezondheid in Derde Wereld wordt dus niet zozeer veroorzaakt door de armoede aldaar, maar door de bedrijfsvoering van de Westerse farmaceuten, die zo verwerpelijk zijn om geen verlies te willen lijden op hun medicijnen! De redenering is vlekkeloos, het blijft alleen een raadsel waarom speciaal de farmaceutische industrie eruit wordt gepikt om aan de schandpaal te worden genageld; een zelfde soort redenering gaat op voor zo’n beetje alle andere industrieen. Zo kunnen de meeste Derde Wereld bewoners zich ook geen auto permitteren. Oorzaak: niet de armoede in de Derde Wereld, maar de schandelijke Westerse auto-industrie, die weigert om verlies te lijden op hun auto’s! Een ‘gezonde’ bedrijfsvoering van de auto-industrie leidt tot een gebrek aan auto’s in de Derde Wereld...
Het is duidelijk wat de oplossing voor de armoede in de Derde Wereld is: verplicht alle Westerse industrieen om voortaan verlies te maken – en hoe meer, hoe beter. Alles zal dan in overvloed aanwezig zijn voor de Derde Wereld: medicijnen, auto’s, televisies, computers, huizen,voedsel, etc. etc. Dat niemand ooit eerder aan deze eenvoudige oplossing heeft gedacht...
Bart Croughs
Van meervrijheid.nl -
http://www.meervrijheid.nl/index.html?bcstopdesp.htm (Het stukje 'Stop de SP!' is op 11 mei 2001 in HP/De Tijd gepubliceerd)
"Stop de uitverkoop van de beschaving" is te vinden op
http://www.stopdeuitverkoop.nl/
--
Benieuwd naar de reacties.. De laatste keer dat ik hier was, was er een grote SP-aanhang hier.
... sneller op mijn werk 
)
